Ổ cứng máy tính được ví như thư viện của cả hệ thống phức tạp máy tính. Đây là nơi chứa hệ điều hành và cũng là nơi lưu trữ dữ liệu, nơi hoạt động liên tục từ khi khởi động đến lúc tắt máy. Bởi vậy, hãy dành một chế độ “quan tâm” và “chăm sóc” đặc biệt cho bộ phận này nhé!
Contents
Ổ đĩa cứng là gì? Tầm quan trọng của ổ cứng
Ổ đĩa cứng, hay còn gọi là ổ cứng (có tên tiếng Anh đầy đủ là Hard Disk Drive, viết tắt theo 3 chữ cái đầu là HDD) thiết bị dùng để lưu trữ dữ liệu trên bề mặt các tấm đĩa hình tròn phủ vật liệu từ tính. Ổ đĩa cứng là loại bộ nhớ “không thay đổi” (non-volatile), hiểu một cách đơn giản chúng không bị mất dữ liệu khi ngừng cung cấp nguồn điện. Ổ đĩa cứng là một thiết bị rất quan trọng trong hệ thống bởi chúng chứa dữ liệu của những người sử dụng máy tính. Sự hư hỏng của các thiết bị khác trong hệ thống máy tính có thể sửa chữa hoặc thay thế nhưng dữ liệu bị mất do yếu tố hư hỏng phần cứng của ổ đĩa thường rất khó có thể lấy lại.
Ổ cứng chính là bộ nhớ của máy tính. Đó là nơi lưu trữ tất cả các tệp tin và không có ổ cứng, máy tính không thể hoạt động, vì các tệp mà nó cần để máy hoạt động sẽ không thể truy cập được. Điều quan trọng đối với mỗi bản thân chiếc máy tính và người dùng là ổ cứng vẫn “khỏe”. Nếu ổ cứng bị lỗi, người dùng có thể mất tất cả các tệp được lưu trữ trên máy tính.
Ở bài viết này mình chỉ nói về SSD là ổ cứng có dung lượng cao thường được sử dụng nhất hiện nay. Nếu anh em đã xài SSD thì gần như không cần phải lo gì về bán đề ổ cứng nữa nhỉ. (Vẫn muốn xem tốc độ của ổ cứng thì đọc tiếp phần dưới).
Xem thêm: So sánh SSD vs HDD
Dấu hiệu nhận biết ổ cứng gặp vấn đề
Một vài dấu hiệu dễ nhận thấy: Tiếng ồn lạ, tệp tin trên máy in lỗi , lỗi máy thường xuyên khi khởi động máy, tốc độ load của máy chậm,… Điều này hết sức bình thường nếu máy đã hoạt động vài năm. Bởi trên các ổ cứng cũ, các bộ phận chuyển động trong ổ cứng có thể xuống cấp theo thời gian dẫn đến hoạt động không còn trơn tru giữa các chi tiết.
Ngoài ra các trường hợp ổ cứng gặp các tác động vật lý đột ngột quá lớn như: Nhiệt độ quá cao, chấn động vật lý va đập, rung lắc, hay rơi từ trên cao,… cũng gây ra những ảnh hưởng xấu đến hoạt động hay tuổi thọ của ổ cứng. Điều này có nghĩa là ngay cả khi không có những dấu hiệu dễ nhận thấy bằng tai hay mắt thì việc thỉnh thoảng kiểm tra ổ cứng vẫn là điều cần thiết khi sử dụng.
Tình trạng S.M.A.R.T của ổ cứng
Ổ đĩa cứng sử dụng S.M.A.R.T (viết tắt của Self-Monitoring, Analysis, and Reporting Technology) là công nghệ tự giám sát, phân tích và báo cáo để đánh giá độ tin cậy của chính họ và xác định xem chúng có bị lỗi hay không. Hầu hết các ổ đĩa hiện đại đều hỗ trợ S.M.A.R.T, vì vậy chúng có thể thực hiện một số thao tác tự giám sát cơ bảnm, theo dõi các thuộc tính ổ đĩa, qua đó phát hiện ổ đĩa bị lỗi hay không. Bằng cách này có thể phát hiện sớm và thay thế sớm ổ đĩa của mình trước khi nó trở nên vô dụng.
Trong Windows, bạn có thể nhanh chóng kiểm tra trạng thái S.M.A.R.T của ổ đĩa cứng. Trước tiên, hãy mở một cửa sổ Command Prompt bằng cách nhấn phím Windows (hoặc sử dụng tổ hợp phím Window+R), gõ Command Prompt (hay Cmd) và nhấn Enter. Tiếp theo nhập câu lệnh: “wmic diskdrive get model, status”
Nếu mọi thứ đang hoạt động tốt, nó sẽ trả về thông báo tình trạng “OK”. Còn nếu ổ cứng có vấn đề thì cửa sổ sẽ hiển thị dòng lệnh “Pred Fail” và sẽ cho biết rõ loại lỗi gì từ thông tin S.M.A.R.T.
Tuy nhiên, thông tin S.M.A.R.T cơ bản này có thể gây hiểu nhầm, vì nó chỉ cho bạn biết khi nào ổ của bạn gần hỏng, nhưng bạn có thể bắt đầu gặp sự cố ngay cả khi trạng thái SMART cơ bản vẫn ổn. Bởi vậy để có thể nhìn thấy các thông tin này một cách trực quan nhất bạn nên sử dụng ứng dụng từ một bên thứ ba. Phần mềm chúng tôi khuyên bạn nên tải xuống đó là CrystalDiskInfo cho Windows (miễn phí) hoặc DriveDx cho macOS (20$ với bản dùng thử miễn phí), cả hai sẽ cung cấp thông tin S.M.A.R.T chi tiết hơn so với máy tính của bạn cung cấp.
Thay vì đưa dấu hiệu cho ổ đĩa là “OK” hoặc “Bad”, giống như các công cụ tích hợp sẵn, CrystalDiskInfo và DriveDx cũng có nhiều cảnh báo hơn, như “Caution” hay “Warning” tương ứng. Các nhãn này áp dụng cho các ổ đĩa cứng bắt đầu bị hao mòn.
Sử dụng phần mềm CrystalDiskInfo để kiểm tra tình trạng ổ cứng
CrystalDiskInfo là phần mềm mã nguồn mở khá dễ sử dụng với người mới sử dụng. Ứng dụng này có thể nhanh chóng hiển thị các thông tin S.M.A.R.T. để báo cáo tình trạng ổ đĩa cứng trong Windows. Phần mềm này hoàn toàn miễn phí, tuy nhiên hãy chắc chắn bỏ chọn các widget trình duyệt trong quá trình cài đặt. Các widget này có thể ảnh hưởng hay gây khó chịu trong quá trình bạn sử dụng trình duyệt.
Sau khi cài xong, tất cả những gì bạn cần làm là mở CrystalDiskInfo và để nó chạy để xem thông tin S.M.A.R.T. của ổ cứng. Nếu mọi thứ đều hoạt động tốt, bạn sẽ thấy dòng thông báo trạng thái Good (Tốt) xuất hiện ở mục Health Status. Hoặc một vài thông báo như bên dưới.
- Good (nền xanh): Đĩa còn tốt.
- Caution (nền vàng): Đĩa đang có vấn đề, CrystalDiskInfo đã quét và tìm thấy một số sector (cung từ – đơn vị vật lý lưu dữ liệu nhỏ nhất trên đĩa) bị lỗi. Dù đĩa vẫn còn sử dụng được, nhưng bạn nên lưu ý và tiếp tục theo dõi.
- Bad (nền đỏ): Có thể đầu đọc, motor bị mòn, bề mặt đĩa bị trầy xước, hoặc nhiều cung từ bị hư hỏng (bad sector)… Dấu hiệu này cho biết đĩa sắp hư, bạn cần sao chép hết dữ liệu qua đĩa khác và chuẩn bị tâm lý sẵn sàng cho việc ổ đĩa của bạn có thể chết bất cứ lúc nào.
- Gray (nền xám): Có nghĩa CrystalDiskInfo không xác định được “bệnh”. Điều này không có nghĩa ổ đĩa của bạn không có vấn đề gì, mà vẫn nên quét thường xuyên sau đó để có thể phát hiện lỗi kịp thời.
CrystalDiskInfo cũng hiển thị các thông tin khác như nhiệt độ cũng như các thông tin kỹ thuật của ổ cứng. Nếu có vấn đề xuất hiện, bạn có thể xác định chính xác vấn đề gì đang xảy ra đối với ổ cứng.
Nếu muốn thường xuyên theo dõi tình trạng ổ cứng, bạn có thể kích hoạt CrystalDiskInfo luôn chạy ở chế độ nền bằng cách vào trình đơn Function -> Resident để giữ cho tiện ích nằm trong khay hệ thống.
Ngoài ra, có thể chọn Function -> Startup để CrystalDiskInfo tự động chạy mỗi khi khởi động máy tính. Nếu trạng thái S.M.A.R.T của ổ cứng thay đổi, CrystalDiskInfo sẽ bật lên và cảnh báo cho bạn biết ngay tức khắc.
Cuối cùng, luôn sẵn sàng nếu trường hợp tồi tệ nhất của ổ cứng xảy ra
Đây không phải là vấn đề “nếu” ổ cứng của bạn bị lỗi, đó là vấn đề “khi nào”. Bởi tất cả các ổ đĩa cứng đều đến thời điểm hỏng và mất giá trị sử dụng. Do vậy nếu bạn muốn tránh mất tất cả các tệp quan trọng của mình, lời khuyên đưa ra là hãy sao lưu máy tính thường xuyên, kể cả khi ổ đĩa “khỏe”. Lời khuyên này có thể bạn đã nghe qua trước đây … nhưng bạn đã thực sự làm nó chưa?
Hãy dành chút thời gian hôm nay để thiết lập một bản sao lưu tự động, dựa trên công cụ lưu trữ đám mây. Chỉ mất khoảng 15 phút và đó là một trong những điều tốt nhất bạn có thể làm để bảo vệ bản thân khỏi những mất mát sau này. Nếu bạn không muốn bỏ ra mức giá 5 đô la hàng tháng, thì ít nhất hãy sao lưu vào ổ đĩa ngoài bằng công cụ tích hợp sẵn trên Windows hay Mac.
Sao lưu có thể tốn chi phí, nhưng tốn ít hơn rất nhiều so với việc phục hồi dữ liệu của bạn nếu gặp vấn để. Khi đã sao lưu, dữ liệu của bạn được đảm bảo an toàn ngay cả khi ổ cứng bất ngờ bị hư hỏng mà không có những dấu hiệu cảnh báo trước.
Hy vọng bài viết này sẽ giúp các bạn hiểu rõ hơn về chiếc ổ cứng trong chiếc máy tính của mình và có những sử dụng thông thái.
